CECHY MAKROSKOPOWE
 Owocniki z typowym mycelium
|
Owocniki najczęściej regularnie kuliste lub owalne. Wielkość owocników 0,3-2 cm. Za młodu biało-beżowe, potem ochrowe, do orzechowo-brązowych. Owocniki niemal zawsze pokryte białymi strzępkami grzybni. Powierzchnia po oczyszczeniu z grzybni gładka, lśniąca. Perydium skórzaste, trudno oddzielające się od gleby. Gleba młodych owocników biała, potem niebieskawa, zielonkawa, wreszcie oliwkowa do brązowawej, poprzecinana jasnymi dissepimentami tworzącymi na przekroju marmurkowaty wzór. U większości znalezionych okazów można zaobserwować jedną lub czasem kilka wyraźnych kolumelli. U podstawy owocnika wyraźne sznury grubych, białych ryzomorf. Konsystencja owocnika zwarta, jędrna, chrząstkowata. Młode owocniki bardzo twarde. Zapach lekko stęchły, smak nieprzyjemny, gorzkawy.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki S.hysterangioides
|
Perydium 200-400 μm, zbudowane z grubościennych, chaotycznie splątanych strzępek 5-8 μm średnicy. Strzepki zabarwione na bladożółto, w odczynniku Melzera przybieraja intensywną barwę czerwono-brązową. Zarodniki kuliste, czasem lekko owalne, o średniej wielkości 4-6 μm, delikatnie urzeźbione, pokryte drobnymi, obłymi brodawkami o wysokości do 0,5 μm, grubościenne. U podstawy zarodników niewielki apiculus do 2 μm. Zarodniki najpierw bezbarwne, hialinowe, potem biało-żółte, do kremowo-żółtych. Podstawki maczugowate, regularne, hialinowe, cienkościenne, średnio 12 x 6 μm, 2-4 zarodnikowe.
 |
 |
 |
Przekrój perydium |
Strzępki perydium w KOH |
Strzępki perydium w o. Melzera |
|
SIEDLISKO
 Nietypowy owocnik zaatakowany przez larwy chrząszcza z rodziny Leiodidae
|
Sclerogaster hysterangioides rośnie w lasach liściastych i mieszanych. Najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica. Bywa podawany z lasów iglastych, gdzie mikoryzuje z Picea oraz Pinus. Gatunek ten preferuje żyźniejsze gleby – brunatne lub rędziny. Rośnie bardzo płytko pod ziemią, a najczęściej na granicy gleby oraz iglastej lub liściastej ściółki. Owocniki wyrastają gromadnie, w liczbie kilku, kilkunastu sztuk, tworząc wraz z ryzomorfami i strzępkami grzybni duże wyraźne „gniazda”. Dojrzałe owocniki można znaleźć od sierpnia do listopada, a w cieplejszych latach nawet do grudnia.
|
WYSTĘPOWANIE
|
Sclerogaster hysterangioides prawdopodobnie został znaleziony po raz pierwszy w Polsce w 1881 roku na jednym stanowisku. Brak jednak materiału zielnikowego i potwierdzenia poprawności oznaczenia W ostatnich latach znaleziony na kilku nowych stanowiskach, między innymi w Gorcach oraz na Wyżynie Śląskiej. W Europie gatunek rzadki. Podawany z Francji, Niemiec, Słowacji i Włoch. Stosunkowo częsty w Stanach Zjednoczonych.
Beskid Mały - DF 96, Koziniec k. Wadowic, Pażdziernik 2010
Gorce – EG 22, Ochotnica Górna k. Nowego Targu, Październik 2010
Wyżyna Śląska – DF 02, Psary k. Tarnowskich Gór, Grudzień 2015
|
UWAGI
 Owocniki w róznych stadiach dojrzałości
|
Sclerogaster hysterangioides pokrojem i sposobem wzrostu bardzo przypomina gatunki z rodzaju Hysterangium. Różni się budową mikroskopową, zaś z cech makro najistotniejsza to trudno oddzielające się od gleby perydium. Od innych gatunków w obrębie rodzaju - S. compactus i S. gastrosporioides odróżniają go w pierwszej kolejności silnie dekstrynoidalne strzępki perydium.
Polska nazwa tego gatunku to piestrownik białobrązowy.
|
|
Przekrój perydium |
Dekstrynoidalne strzępki perydium |
|
